door predikant T. J. de Ruiter
 

I. Inleiding

In een serie artikelen zal ik proberen een bijdrage leveren tot een bijbels verantwoorde visie op goede normen en waarden voor het menselijk gedrag. Het ligt voor de hand hiervoor bij de Tora en met name de Tien Geboden aan te vangen.

God is de Schepper en Liefhebber van de mens en het mag dan ook van Hem worden verwacht dat Hij voor de in zonde gevallen mens een gedragscode zou maken. Die heeft Hij dan ook duizenden jaren geleden gegeven in de wetten van Mozes. Jezus heeft in de Bergrede met het gezag eigen aan de Zoon van God deze wetten vertolkt en verdiept voor de echte 'kinderen van God.' '

Ik nodig een ieder uit om de komende maanden bij deze serie artikelen over 'normen en waarden' de hoofdstukken 19 - 24 in het boek Exodus enkele malen bedachtzaam te lezen. Indien er vragen over bepaalde teksten hebt nodig ik u uit, deze mij te doen toekomen - het liefst schriftelijk of per e-mail.
 

II. De unieke eigenschappen van de wetten van Mozes

In de wetgeving aan Israël zoals we die in Tora - de vijf boeken van Mozes aantreffen - nemen de Tien Geboden, of beter uit het Hebreeuws vertaald als de Tien Woorden - een belangrijke plaats in. Zij bevatten ethische basisnormen en vormen een samenvatting van Gods principiële standaards voor het gedrag van de mens. Christenen weten dat men door het houden van de wet nooit behouden kan worden, want geen mens kan naar Gods eis de wet volkomen vervullen. Dientengevolge staan we allen schuldig voor God, veroordeeld en verloren. De behoudenis is in Jezus Christus, een geschenk van louter genade. Paulus leert dat het doel van de wet is te functioneren als een tuchtmeester om ons tot Christus te drijven; Galaten 3:19-25. In Romeinen 7:12-14 leert hij vier aspecten van de wet. Laat ons eens kijken naar wat hij erover schreef.

De kwaliteit van de wet

De wet is:

 1. Heilig. De wet is de volmaakte basis gedragscode door de moreel heilige God gegeven. God eist in de wet dat de mens zijn normen volmaakt houdt. Alleen zo wil Hij de mens in gemeenschap accepteren. Petrus maakt dit volkomen duidelijk in 1 Petrus 1:16 door God uit Leviticus te citeren: "Weest heilig, want IK ben heilig."

 2. Rechtvaardig. God is rechtvaardig en daarom moet rechtvaardigheid onze verhouding ten opzichte van de naaste kenmerken. Rechtvaardigheid verhoogt een volk; zie Spreuken 14:34; de Bergrede: Mattheüs 5:20; Johannes in 1 Joh. 3:7-10. Calvijn schreef: "De wet is een volmaakt patroon voor rechtvaardigheid."

 3. Goed. God is goed; zie Psalm 34:9. Elke wet, die hij gemaakt heeft is daarom goed voor zijn schepselen; Deuteronomium 10:12,13. God verbiedt slechts datgene wat ons kan schaden, en beveelt slechts datgene, dat bijdraagt aan ons welzijn en eeuwig geluk.

 4. Geestelijk. God is Geest, Johannes 4:24. Van Hem, die Geest is, kunnen we daarom een geestelijke wet verwachten. De mens moet Hem aanbidden in geest en in waarheid. Het morele vindt haar grondslag en oorsprong in het geestelijke. Ook al is het dat de wet zich met lichamelijke en stoffelijke dingen bezighoudt, dan doet zij dat toch vanuit de geestelijke bron en met een geestelijk doel.

De wet is - zo openbaart de Schrift vervolgens:

 1. Volmaakt; zie Psalm 19:8 en Psalm 119.
De wet is volmaakt omdat haar Maker volmaakt is en een volmaakte wil heeft. Aan zijn wet behoeft niets toegevoegd, afgedaan of veranderd te worden.

 2. Uniek; zie Deuteronomium 4:8 "En welk groot volk is er, dat inzettingen en verordeningen heeft, zo rechtvaardig, als heel deze wet, die ik u heden voorleg?" In al haar aspecten is de wet uniek.

Mozes zal, zo kunnen we uit het bovenstaand vers concluderen, op de hoogte zijn geweest van wetgevingen van andere volkeren. Mozes leefde in de 14e -13e eeuw voor Christus en zal ongetwijfeld de sociale wetgevingen van Hammurabi - koning over de oude Babyloniërs in 18e eeuw voor Christus - hebben gekend. Hammurabi had goede wetten, die veel overeenkomsten vertonen met die van Mozes, maar er zijn ook verschillen.

Ook de Ras Shamra tabletten door archeologen bij opgravingen van de oude stad Ugarit in Syrië in 1928-1929 het Midden Oosten gevonden, bevatten bijzonderheden, die veel lijken op voorschriften in de wetgeving en cultus van Mozes, zoals o.a. het offeren van dieren en overeenkomstige offers: schuldoffers, vredeoffers, beweegoffers, eerstelingen van de oogst, toonbroden.

Dat wetgevingen uit verschillende culturen overeenkomsten vertonen behoeft ons niet te verbazen, want de goede wetten van God worden door het geweten van de mens onderschreven; zie Romeinen 2:12-15. Historisch gezien zouden we ook stellen dat er een gemeenschappelijke oorsprong van de wetten moet zijn, teruggaand via Noach tot zelfs Adam en Eva.

Enkele duidelijke verschillen met wetstelsels van andere oude culturen

 De wet van Mozes maakt er aanspraak op door de Allerhoogste God, JaHWeH, te zijn gegeven en heeft derhalve het hoogste goddelijk gezag.
 De wet van Mozes is menselijker in haar penologie, dat is de leer van de straffen.
 De wet van Mozes bevat geen gebruiken, die wreed zijn, zoals in andere wetstelsels van oude culturen wel voorkomen. De Ras Shamra wetten hebben bijvoorbeeld een bepaling dat het koken van bokjes in de moedermelk toestaat, maar dat is in de wetgeving van Mozes verboden; zie Exodus. 23:19. De wet van Mozes heeft ook voorschriften met betrekking tot de zorg voor dieren.
 De wet van Mozes plaatst een hogere waarde op het mensenleven; Hij is het beeltenis en de gelijkenis van God; zie Genesis 1:27. Er wordt respect en liefde voor het menselijk leven geëist en boven alles liefde voor God.

Het Grote Gebod, dat de gehele wet samenvat: Deuteronomium 6:4,5

"Hoor, Israël, de HERE onze God; de HERE is één. Gij zult de HERE, uw God, liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw kracht."

Bezinningsvraag 1

Waar is de mens mee bezig als hij er aanspraak op maakt eigen normen en waarden voor zijn gedrag te bepalen en waar zal dit toe leiden?

Reageren? E-mail... T. J. de Ruiter

Sunday Pastoral Message / Zondagse Pastorale Boodschap (English & Dutch)
Home site 'Inspiratie en Inzicht'
Home van deze site