T. J. de Ruiter,
predikant en bijbelleraar in
de Pinksterbeweging
Voorwoord
Hoewel het eeuwig zieleheil niet afhangt van ons persoonlijk geloof in het al dan niet tot stand komen van een Messiaans Vrederijk van duizend jaar waarin onder het koningschap van Jezus Christus vrede, recht en gerechtigheid op aarde heersen zal is het toch misschien voor sommigen interessant over dit onderwerp eens na te denken en met anderen erover van gedachten te wisselen. Na het lezen van dit artikel kunt u mij e-mailen met de e-mailfaciliteit die u aan het eind aantreft.
Ik zie uit naar uw reactie,
Leusden, 19 juli
2004, T. J. de Ruiter
Inleiding
Het onderwerp van het duizendjarig vrederijk blijft velen boeien. Profeten en zieners, wiens geschriften in de Bijbel zijn opgenomen spraken over een ideaal tijdperk waarin vrede, recht en voorspoed op de gehele aarde zullen heersen, met - zoals christenen geloven -, Jezus Christus als koning.
De leer over het vrederijk van duizend jaar wordt wel het Chiliasme genoemd. Deze uitdrukking komt van het Latijnse 'chiliade' dat duizendtal betekent. Men spreekt over dit vrederijk ook wel als het eindtijd millennium. Het begrip millennium komt ook uit het Latijn; het woord is samengesteld uit 'mille' - duizend - en 'annus' - jaar - en betekent dus duizend jaar. Met het Messiaans Millennium doelt men dus op een periode van duizend jaar waarin de Messias Jezus over de aarde zal heersen.
In het Christendom, zelfs binnen de evangelische sector, zijn er echter verschillende visies op het hoe en wat van dit toekomstig vrederijk. En velen, voornamelijk buiten de evangelische sector van het Christendom, vragen zich af of er wel een vrederijk van duizend jaar zal zijn dat eigenlijk nog een tussenfase is op de route naar de definitieve, eeuwige staat van heil en volmaaktheid. Het voert te ver om in dit artikel uitgebreid op alle aspecten van deze moeilijke materie in te gaan. In deze studie zal ik in het kort de twee belangrijkste visies op het duizendjarig vrederijk behandelen. Deze visies zijn: het pre-millenniumisme en het post-millenniumisme.
Het Pre-millenniumisme
Deze visie op het duizendjarig vrederijk had in de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis reeds veel aanhangers. Kerkvaders zoals Papias, Justinus Martyr, Irenaeus en andere theologen hingen deze leer aan.
In het kort komt deze visie erop neer dat de Heer naar de aarde terugkeert voorafgaand aan het duizendjarig vrederijk. Deze eindtijdvisie op het duizendjarig vrederijk is samengesteld op grond van een aantal profetische woorden in het Oude en het Nieuwe Testament. Veel profeten in Israël die in de moeilijke eeuwen na Salomo leefden waarin de macht van Israël gestadig afbrokkelde en de nationale instabiliteit voortdurend toenam kregen de geïnspireerde visie dat er eens opnieuw een geweldige tijd van grote macht en welvaart zou aanbreken voor Israël. Het zou een tijd worden van groot sjaloom (vrede), voorspoed en gerechtigheid; zie bijvoorbeeld Jesaja 9:6 en hoofdstuk 11; Zacharia 14:16-21. De profeten hadden echter nog geen inzicht in het ontstaan van de Gemeente van Jezus Christus en de rol die zij in het heilsplan van God in de geschiedenis zou gaan vervullen. Zij hadden alleen visie voor het volk Israël. Paulus, zelf een bekeerde Jood, ging het geheimenis van de gemeente begrijpen (Efeziërs 3:1-6 en 1 Petrus 1:10-12).
De meeste evangelische christenen geloven thans dat de Heer voordat Hij definitief naar de aarde terugkeert om het Messiaans koningschap op zich te nemen eerst de gemeente met zichzelf in de lucht zal verenigen. Dit is de 'opname van de gemeente,' zoals Paulus het geleerd heeft in 1 Tessalonicenzen 4:17: "daarna zullen wij, levenden, die achterbleven, samen met hen op de wolken in een oogwenk weggevoerd worden, de Here tegemoet in de lucht." Ook de Heer zelf scheen te zinspelen op een opname, een wegrukken van gelovigen; lees de gelijkenis in Matteüs 24: 39-44. In 1 Tessalonicenzen 4:16 is bij de wederkomst een opstanding van alle gestorven gelovigen inbegrepen. Dit moet dan de eerste opstanding zijn waarover Paulus ook schreef in 1 Korintiërs 15:23 en Johannes in Openbaring 21:4,5. De overige doden worden levend na deze tijd van duizend jaar waarin Christus met zijn heiligen over de aarde heerst (o.a. Openbaring 20:5). Er zijn meerdere teksten in de Heilige Schrift die wijzen op een opwekking van de rechtvaardigen (de heiligen) en een opwekking van de overige mensen (Daniël 12:2; Johannes 5:29).
Als de Heer en zijn gemeente in de lucht zijn verenigd zal er enige tijd in beslag worden genomen om zijn gelovigen te oordelen. Hun levenswijze en loyaliteit jegens de Heer worden geëvalueerd en eventueel beloond. Op grond van dit oordeel over hun leven in het sterfelijk lichaam wordt een ieder zijn toekomstige status in het koninkrijk toegewezen. Ik citeer 2 Korintiërs 5:10: "Want wij moeten allen voor de rechterstoel - Grieks de 'bema' - van Christus openbaar worden, opdat een ieder wegdrage wat hij in zijn lichaam verricht heeft, naardat hij gedaan heeft, hetzij goed, hetzij kwaad."
Terwijl de Heer zijn gemeente voor haar toekomstige taak organiseert komt op aarde het volk Israël in grote verdrukking. De volkeren trekken op naar het heilige land om het een gevoelige les te leren en het te bezetten. In die grote nood zullen velen in Israël zich tot haar Verbondsgod bekeren en om de Messias roepen. De Here God zal dan Jezus naar de aarde doen terugkeren, samen met al zijn heiligen (Zacharia 14:5).
Jezus zal neerdalen op de plaats waarvan Hij eens ten hemel voer - Handelingen 1:11 - en zijn voeten zullen opnieuw op de Olijfberg staan die in tweeën zal splijten (Zacharia 14:4). De Heer zal onmiddellijk de strijd met de bezettende en onderdrukkende macht aanbinden die in het heilige land aanwezig is en Hij zal de vijanden van zijn volk vernietigen. Christus zal dan het koningschap over de aarde op zich nemen en hiermee begint het duizendjarig vrederijk. De leden van de gemeente zullen dan over de gehele aarde in bestuurlijke functies worden gesteld om orde en recht te handhaven. Bestudeer hiervoor de gelijkenissen zoals o.a. die over de dienstknechten in Lucas 19:11-27. Dit zijn de hoofdpunten van de pre-millenniaanse visie op het komende heilrijk.
Zoals reeds gezegd: over de heerschappij van de grote koning van Israël hebben veel profeten onder het Oude Verbond geprofeteerd; zij wisten dat Israël in die heilstijd het hoofd van de volkeren zal zijn.
Aan deze duizendjarige periode van vrede, voorspoed en recht komt een eind door het vrijkomen van satan die in die periode was gebonden (Openbaring 20:3; 7-11). God laat deze hernieuwde poging van satan om het rijk van God te vernietigen blijkbaar toe om hem zo een laatste, definitieve slag toe te brengen die hem voor alle eeuwigheden zal verdoemen (Openbaring 10). Na deze definitieve verdoemenis van satan en zijn trawanten wordt het eindoordeel over alle mensen geveld, zowel over hen die dan leven als over hen die gestorven waren maar nu worden opgewekt. Staat de naam niet in het boek van het leven dan eindigt de goddeloze, onboetvaardige mens daar, waar de satan reeds was verdoemd (Openbaring 20:15). Na dit eindoordeel kan het eeuwige heil op aarde blijvend worden gevestigd en alles worden vernieuwd.
De Roomse Kerk heeft het Chiliasme officieel in AD 373 als ketterij veroordeeld en bestreden. Tot op de huidige dag beschouwt de Roomse Kerk alle geloof in een vredig millennium onder de heerschappij van Christus als koning op aarde als een verwerpelijke dwaling. De periode van duizend jaar zoals in het boek Openbaring genoemd moet dus niet op een letterlijke wijze worden verstaan; deze leer wordt wel a-millenniumisme genoemd. De Roomse Kerk leert dat het huidige tijdperk van de Kerk uitloopt op een krachtmeting met de antichristelijke machten die door de komst van Jezus Christus beslecht zal worden en daarna alle mensen zal oordelen. Na dit oordeel breekt het eeuwig heil aan voor allen die in Jezus Christus geloofden. Met de kerkhervorming van 1517 werd het geloof in het duizendjarig Messiaans Rijk van vrede, recht en gerechtigheid echter nieuw leven ingeblazen. Hervormers als Luther, Melanchton, Calvijn en Knox geloofden allen in een spoedige terugkeer van Christus.
Het Post-millenniumisme
In de eerste drie eeuwen van de kerkgeschiedenis domineerde de pre-millenniaanse visie op het duizendjarig vrederijk maar in de vierde eeuw kwam een Afrikaan, Tyconius, lid van de sekte, de Donatisten, met een andere visie aandragen. Hij stelde dat Christus zal terugkeren na de periode van duizend jaar. In deze leer wordt gesteld dat Christus sinds zijn hemelvaart vanuit de hemelse troon zijn heerschappij over de gehele aarde aan het vestigen is. Hij zal vanuit de hemel met alle Hem ten dienste staande krachten bewerken dat er een volmaakte vrede op aarde zal komen waarbij de Gemeente, zijn lichaam, Hem behulpzaam is. Want via de gemeente zal Hij zijn rijk van vrede en gerechtigheid stichten.
Deze visie werd overgenomen door de grote en invloedrijke kerkvader Augustinus en was vooral populair in tijden waarin het evangelie zich verbreidde en de kerk voorspoedig was. Augustinus leerde inderdaad dat het duizendjarig vrederijk niet in de toekomst lag maar dat het reeds was begonnen en dat Christus regeerde door de kerk. Als sleutelvers voor deze visie citeerde hij Marcus 3:27: "Maar niemand kan het huis van de sterke binnengaan en zijn huisraad roven, als hij niet eerst die sterke heeft gebonden, en dan zal hij zijn huis plunderen." Augustinus leerde dat met die 'sterke man' de satan is bedoeld en de goederen die worden geplunderd stellen mensen voor die vroeger onder zijn heerschappij gebonden waren. Hij leerde dat satan tijdens de aanwezigheid en bediening van Christus op aarde gebonden werd en gebonden zal blijven tot aan de wederkomst. In deze visie van het post-millenniumisme is satan thans dus niet in staat de volkeren te binden en dat is de oorzaak waardoor de prediking van het evangelie groot succes kan hebben. Aan het eind van deze periode zal satan voor een korte tijd worden losgelaten en daarna definitief geheel overwonnen en gebonden worden. Het gebed in het 'Onze Vader,' "Uw Koninkrijk kome, Uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde," zal dus volgens deze visie in deze periode van de kerk worden verhoord.
Het post-millenniumisme is een optimistische visie want het verwacht dat naarmate de wederkomst van Jezus dichterbij komt de condities op aarde zich in deze periode zullen verbeteren en niet verslechteren. De aanhangers van deze visie kunnen tegenslagen in de voortgang van de evangelieverkondiging - zoals die zich thans vooral in de westerse landen voordoen waar de invloed van de kerk afneemt - overwinnen door zich voor te houden dat deze tegenslagen slechts van tijdelijke aard zijn. Want - zo geloven zij - het evangelie zal de wereld uiteindelijk veroveren.
De aanhangers van het post-millenniumisme zien echter een aantal schriftuitspraken over het hoofd, waaronder die van Jezus toen Hij zich afvroeg of Hij nog wel geloof zou vinden op aarde als Hij terugkeert (Lucas 18:8). De apostelen voorzagen een toenemende afval van het geloof naarmate de tijd van het einde van dit tijdperk naderde.
In de vroegere post-millenniaanse visie, vooral die in het eerste millennium van het Christendom, namen velen de duizend jaar letterlijk maar daarvan is men grotendeels teruggekomen in het tweede millennium, dus ongeveer vanaf duizend na Christus. Niet slechts omdat er duizend jaar voorbij waren gegaan zonder concrete aanwijzingen dat het vrederijk zich zichtbaar ontwikkelde of aanstaande was, maar ook omdat men tot inzicht kwam dat getallen waaronder ook het getal 1000 in apocalyptische literatuur - die rijk aan zinnebeelden en symboliek is - niet letterlijk behoeven te worden opgevat. Het lijkt erop dat de apocalyptische schrijver met dit getal een 'volheid van tijd met voltooiing van processen' wilde aangeven.
Slot
Het lijkt mij niet verstandig om met dogmatisch gezag, dus met een 'zo zal het zeker gebeuren,' over bijzonderheden van de toekomst te spreken. De kerkgeschiedenis zelf bewijst hoe vroegere visies door de historische ontwikkelingen werden achterhaald of moesten worden bijgesteld. De visies op het duizendjarig vrederijk zijn gebouwd op tekstmateriaal dat verspreid over een aantal boeken van de Bijbel voorkomt en hoewel sommige profetische uitspraken, gelet op het verband waarin zij staan, duidelijk letterlijk kunnen worden opgevat, zijn er serieuze vragen over de betekenis van andere teksten, vooral die in de apocalyptische literatuur die vol staat van beelden en zinnebeeldige verklaringen. Een kritische houding is noodzakelijk met betrekking tot hedendaagse profetische uitingen die spreken over een spoedige terugkeer van de Heer, speciaal met betrekking tot hen die specifieke data noemen. Tijdens de afgelopen twee eeuwen zijn dergelijke profetieën absoluut vals bevonden te zijn.
Naarmate de toekomst waarover ook in deze studie is geschreven echter dichterbij komt zal de Heilige Geest hen die Hem erom vragen, ongetwijfeld datgene duidelijk maken dat nodig is om het tijdsgewricht waarin men op een bepaald moment leeft, te begrijpen, zoda er stand gehouden kan worden in het geloof in Hem waarom het alles gaat, toen, nu en in de toekomst: Jezus Christus.
Leusden, juli 2004, herzien september 2008
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Pastor
T. J. de Ruiter
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~